Gurbet Kuşları, Karılar Koğuşu, Teyzem gibi unutulmaz filmlerin yönetmeni Halit Refiğ, ölümünün 11. yılında anılıyor.
Gurbet Kuşları ve Karılar Koğuşu’nun arasında bulunduğu çok sayıda filmin yönetmenliğini ve senaristliğini üstlenen Halit Refiğ, batılı sinema anlayışına karşı “Ulusal Sinema” fikrini savunarak ve bu anlayışa öncülük etti. Yurt içinde ve yurt dışındaki festivallerde çok sayıda ödüle layık görülen ve 60’dan fazla filme imza attı.
Yönetmen Halit Refiğ 1934’te İzmir’de dünyaya geldi. Refiğ, ilk ve orta öğrenimini Şişli Terakki Lisesinde tamamladı, Robert Kolej Mühendislik Bölümünde okudu. Okul bittikten sonra askerliğini yedek subay olarak Kore’de yapan Refiğ, bu sırada amatörce 8 mm filmler çekti. Refiğ, 1956’da, Nijat Özön ile birlikte yayınladıkları ”Sinema” ve ”Kim” isimli dergilerde, ”Yeni Sabah” ve ”Akşam” gazetelerinde sinema eleştirileri yazdı.
Refiğ, Atıf Yılmaz’ın Yaşamak Hakkımdır isimli filmin asistanlığını yaparak sinema alanındaki ilk çalışmasını gerçekleştirdi. 1960’ta ilk film olan Yasak Aşk’ı çeken Refiğ, 1963’te Şehirdeki Yabancı, 1964’te Gurbet Kuşları, Haremde Dört Kadın, Bir Türk’e Gönül Verdim filmlerine imza attı ve bu filmlerle Moskova, Yeni Delhi ve Sorrento Film Festivallerinde çeşitli ödüller kazandı.
ALTIN PORTAKAL KAZANDI
Refiğ, 1964 yılında Gurbet Kuşları ile Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde ”En İyi Yönetmen” ödülünü aldı.
Halit Refiğ, 1970’li yıllarda Türk sinemasının bunalıma girmesiyle televizyon filmlerine yöneldi. 1974’de Türkiye’de ilk defa İDGSA Film Arşivi tarafından başlatılan eğitim çalışmalarına katıldı ve Sinema Kursları’nda öğretmen olarak görev aldı.
1975’ten itibaren İDGSA Sinema-TV Enstitüsü’nde Öğretim Görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1975’te TRT Kurumu adına çektiği Aşk-ı Memnu ile televizyon dizilerine öncü oldu ve dikkatleri üzerine çekti. TRT’de danışman kurulunda görev alan Refiğ’in, TRT adına 1981 yılında gerçekleştirdiği Kemal Tahir’in aynı adlı romanından uyarladığı Yorgun Savaşçı adlı filminin yakıldığı ilan edildi. Bu film, 1993’te televizyonlarda gösterildi.
1976’da ABD’de Wisconsin Üniversitesi’nde, 1984 yılında Ohio Denison Üniversitesi’nde eğitim çalışmalarına katıldı. Öğrencileri ile birlikte ”The Intercessors”, ”In the Wilderness” adlı filmleri gerçekleştirdi.
Olgunluk döneminde daha çok düşünsel yanı ağır basan ürünler verdi. Teyzem, Hanım, Karılar Koğuşu, İki Yabancı, Köpekler Adası gibi filmleriyle yurt içinde ve dışında birçok ödül kazandı. Yurtdışındaki festivallerde filmleri için özel bölümler ayrıldı, çeşitli konferans, seminer ve benzeri toplantılara konuşmacı olarak katıldı.
1997 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Senatosu kararı ile ”Onursal Profesörlük” unvanı verilen Halit Refiğ’in 300’ü aşkın makalesinin yanı sıra araştırma yazıları ve ”Ulusal Sinema Kavgası” adlı bir kitabı bulunuyor. Refiğ, 11 Ekim 2009’da hayatını kaybetti. (NTV)
